1991 yılında Adana Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescillenen mezarlık, 2014 yılında Hatay Arkeoloji Müzesi Başkanlığı tarafından yapılan kurtarma kazıları ve temizlik çalışmalarıyla bilim dünyasına kazandırıldı. Mezarlıkta, Türklerin Anadolu’daki ayak izlerini ortaya koyan önemli bulgulara ulaşıldı.
Türk Boylarının İzleri
Tarihi Türkmen Mezarlığı’nda, TRT ekranlarında yayınlanan “Diriliş Ertuğurul” dizisinde sıkça görülen iki ok ve bir yaydan oluşan Kayı Boyu tamgasının yanı sıra Avşar, Salur, Bayat gibi diğer Türk boylarına ait damgalar da bulunuyor. Ayrıca kazayağı tamgası, güneş simgeleri, baklava desenleri, minare motifli şahideler, çizgi kazıma ve kabartma işaretler gibi Selçuklu sanatından esinlenen motifler dikkat çekiyor.
Tarihî İpek Yolu’nun İzinde
İpek Yolu üzerindeki bu mezarlık, Memlük dönemiyle ilişkilendiriliyor. Yapılan çalışmalar, mezar taşlarının Selçuklu sanatının etkisi altında gelişen İlhanlı, Timurlu, Memlük ve Akkoyunlu eserleriyle üslup açısından benzerlik gösterdiğini ortaya koyuyor. Halep mezar sandukalarına benzer yapısıyla mezarlık, Türk-İslam dönemi mimarisinin önemli bir örneği olarak değerlendiriliyor.
Definecilerin Tahribatı ve Koruma Çalışmaları
Geçmişte defineciler tarafından tahrip edilen mezarlığın, tapu kayıtlarında 18 dönüm olduğu, ancak yalnızca 10 dönümünün sağlam kaldığı belirlendi. Günümüzde mezarlıkta koruma çalışmaları sürdürülüyor. Tarihi mirasın gelecek kuşaklara aktarılması için bölge sakinleri ve yetkililer yoğun çaba harcıyor.
Eğitim ve Farkındalık Merkezi
İçerisinde bir türbe de barındıran Aktepe Karapınar Türkmen Mezarlığı, vatandaşlar ve öğrenciler tarafından sıkça ziyaret ediliyor. Özellikle lise öğrencileri, tarih derslerini burada uygulamalı olarak işleyerek tarihi değerlerin korunması konusunda farkındalık kazanıyor.
Türklerin Anadolu’daki tapu kayıtlarından biri olarak değerlendirilen bu mezarlık, hem tarihi hem de kültürel anlamda büyük önem taşıyor. Bölgenin, Türk tarihine ışık tutmaya devam etmesi için çalışmalar kararlılıkla sürdürülüyor.