İkinci Dünya Savaşı sonrası Almanya’nın istihdam ihtiyacını karşılamak üzere Türkiye ile Federal Almanya arasında 30 Ekim 1961 tarihinde imzalanan işgücü anlaşması, o tarihten bu yana iki toplumu şekillendirmeye devam ediyor. Bu önemli tarihin 61. yıldönümü kapsamında İstanbul Bilgi Üniversitesi Avrupa Birliği Enstitüsü tarafından “Türkiye-Almanya Göç Koridorunun 61 Yıllık Örtülü Tarihine Eleştirel Bir Bakış: Bir Sosyal Politika Sorunu Olarak Sürgün” başlıklı panel ve belgesel gösterimi düzenlendi. santralistanbul Kampüsü’nde gerçekleşen etkinlikte yönetmenliğini Dr. Nilay Kılınç’ın yaptığı, “Arkadaşloch– Nobody’s Problem” adlı belgeselin özel gösterimi yapıldı.
Almanya’dan Türkiye’ye geriye dönüş göçü ve belgesel hakkında bir açılış konuşması yapan İstanbul Bilgi Üniversitesi Avrupa Birliği Enstitüsü Müdürü ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayhan Kaya, “ Belgesel benim de son 30 yılda yaptığım araştırmalarda gözlemlediğim ve tartıştığım konuları ele alıyor. Öteki kimdir? Öteki bir şekilde çoğunluk toplumuna dâhil olabilir mi? Günlük hayatta birbiriyle kesişen farklı ayrımcılık biçimleri yaşar mı? Belgesel bu soruları ele aldığı gibi aynı zamanda geri dönüş göçü ile ilgili. Geri dönüş göçü günümüzde ideolojik ve siyasi nedenlerle hem Avrupa Birliği hem de Suriyeliler örneğinde Türkiye tarafından teşvik edilen bir göç trendi” dedi.
Almanya ve Türkiye’nin pek çok açıdan birbirine benzeyen toplumlar olduğunu dile getiren Kaya, “Almanya’da yaşayan ikinci, üçüncü, dördüncü kuşak Türkler sosyoekonomik, psikolojik ve nostaljik sorunlar yaşıyor. Göçmenlerin göç alan toplumlarda onun bir parçası olma çabalarına rağmen dışlanmalarının temel nedeni o ülkedeki egemen vatandaşlık rejimi, devlet ideolojisi ve toplumsal yapıdan kaynaklanıyor” diye konuştu.
Dr. Deniz Güneş Yardımcı’nın moderatörlüğünü yaptığı panelde, yönetmen ve sosyal antropolog Nilay Kılınç ve yardımcı yönetmenler Markus Bauer ve Alexander Brugger belgeseli tartışıp seyircilerin sorularını yanıtladı.
Nilay Kılınç, “Belgeselin geçtiği Antalya’da doktora saha araştırmalarımı yaparken Antalya’nın pek çok açıdan kompleks bir turizm şehri olduğunu düşündüm. Son 8 yıldır bu kentte 120’yi aşkın insanla yaptığım röportajlarda insanların da bu karmaşıklığa sahip olduğunu gördüm. Belgeselin ana karakteri de bu kompleks karakterlerden biri. Bu bir kurgu film olsaydı belki mutlu bir sonla bitebilirdi; fakat belgesel bizi, biz insanları anlatıyor. Hayatımızı onarmaya çalışan bizlerin asla bitmeyen hikâyesini konu alıyor. Doktora araştırmalarımı yaparken her şeyin bu karmaşıklığını yazarak anlatmanın imkânsız olduğunu gördüm ve bu hikâyenin görselleştirilmesi gerektiğine karar verdim. Filmdeki yaklaşım karakteri iyi veya kötü bir şekilde temsil etmek değil, onu anlamaktı” dedi.
Haziran 2022’de tamamlanan “Arkadaşloch– Nobody’s Problem” adlı uzun metraj belgesel, Almanya’dan Türkiye’ye sürgün edilmiş ikinci kuşak bir göçmenin, Antalya’da yeni bir hayat kurma çabalarını anlatıyor. Belgeselin temel çalışması, Nilay Kılınç’ın 2018 yılında Surrey Üniversitesi’nde sunduğu doktora tezinin araştırmasına dayanıyor.
Türkçe, İngilizce ve Almanca dillerinde çekilmiş, Türkiye ve Avusturya ortak yapımı olan belgeselin yapımcı şirketi Linz merkezli LM.Media. 5 Ekim 2022’de, Almanya’da akademik prömiyeri yapılan belgesel, ondan fazla uluslararası film festivaline adaylığını koydu.
